נקודות זכות באוניברסיטה העברית: 4

תואר: מוסמך

היחידה האקדמית שאחראית על הקורס: יידיש

סמסטר: סמסטר ב'

שפת ההוראה: יידיש

קמפוס: הר הצופים

מורה אחראי על הקורס (רכז): פרופ' דויד רוסקיס

דוא"ל של המורה האחראי על הקורס: David.Roskies@mail.huji.ac.il

שעות קבלה של רכז הקורס: יום ב' 14:00-16:00

מורי הקורס:
פרופ דוד רוסקיס

תאור כללי של הקורס:
סקירה של הזרמים, הסוגות, המשוררים והסופרים המובילים בספרות יידיש בין השנים 1914 ו1974.

מטרות הקורס:
מטרת הקורס היא לבחון את המתח המתמיד בספרות יידיש בין מסורת ומהפכה. קצוות אלו לאור הזרמים העיקריים, הבחירה בין סוגות קלאסיות ומודרניסטיות, ויצירות המופת של סופרים ומשוררים מובילים.

תוצרי למידה :
בסיומו של קורס זה, סטודנטים יהיו מסוגלים:
להבחין בין שירה לירית ואפית. להכיר את הזרמים והמרכזים המתחרים ולהפגיש את הנטיות הניאו-קלאסיות והמודרניסטיות אצל המשוררים והסופרים המובילים

דרישות נוכחות (%):
נוכחות חובה

שיטת ההוראה בקורס: כל המקורות הראשיים מופיעים במקראה ואת כל המקורות המשניים אפשר להשיג באינטרנט.
דרישות הקורס הן עבודת אמצע סמסטרומבחן בית.

רשימת נושאים / תכנית הלימודים בקורס:
פואטיקה חדשה בכלי חדש וישן
הסימבוליזם היידי באמריקה
האימפרסיוניזם
העיר הגדולה
הנטורליזם
שירת משה-לייב האַלפּערן
ואַנאַ מאַרגאָלין
האודה, האלגיה, הבלדה והסוניטה
השיר האפי
האקספרסיוניזם
המרכזים התרבותיים בוויימר, קיוב ומינסק
ספרות יידיש בפולין בין שתי מלחמות העולם
הקבוצה "יונג-ווילנע"
האינזיכיזם
אַבֿרהם סוצקעווער
שירים מטאפואטיים

חומר חובה לקריאה:
זדוד האָפֿשטיין, אין װינטער-פֿאַרנאַכטן (1912/ 1919). לייב נײַדוס, אינטימע ניגונים (1924). משה קולבאַק, צווישן פֿעלדער (1919).
מאַני לייב, טויבן שטילע (1910). מאַני לייב, אָט אַזוי, אָט אַזוי.משה קולבאַק, דאָס ייִדישע וואָרט (1918). אליעזר שטיינבאַרג, דער האַמער און דאָס שטיק אײַזן, דער חלף און די זעג, די שפּיז און די נאָדל, דער חזיר און די סאָלאָוויי. זישע לאַנדוי, עפּילאָג, דינסטיק, מײַנע זעליקייטן, הײַנט אָוונט, פֿאַר אונדזער חרובֿ ייִדיש לעבן. מאַני לייב, איך האָב מײַן מאַמעס שוואַרצע האָר, שטילער, שטילער, איך בין דער ווײַנריב, איך בין...,ראובֿן אײַזלאַנד, שטיללעבן (1921) . ה. לייוויק, ערגעץ ווײַט (מוזיק: לאַזאַר ווײַנער), אויף די וועגן סיבירער, יעזוס, ה. לייוויק, די—אָן טראַדיציע. לאַמעד שאַפּיראָ, רויך (1915), װײַסע חלה (1919). דוד האָפֿשטיין, שטאָט! (1919).יהואָש, סאָבוויי (1919), בראָדוויי (1919), משה-לייב האַלפּערן, אונדזער גאָרטן, דער גאַסן-פּויקער, אין ניו יאָרק .
זישע לאַנדוי, אין על.
לאַמעד שאַפּיראָ, ניו יאָרקיש. ישראל ראַבאָן, די גאַס (1928). רחל קאָרן, ערד (1928). משה-לייב האַלפּערן
זאָג איך צו מיר,Memento Mori , מײַן אומרו פֿון אַ וואָלף, די זון וועט ארונטערגיין, גלאַט אַזוי. שיר-השירים, זלאָטשעוו, מײַן היים, די פּראָצעסיע, לויט דער וויסטעניש, די מעשֹה מיט דער פֿליג, ייִד, מײַן ברודער! קיין מאָל שוין וועל איך ניט זאָגן, פֿון אַ בריוו מײַנעם, דער מענטש דער אַף, די מעשֹה מיט דער וועלט, די לעצטע, מײַן צוואָה. אַנאַ מאַרגאָלין, איך בין געווען אַ מאָל אַ ייִנגלינג, מײַן שטאַם רעדט, בריסק, מיידלעך אין קראָטאָנא פּאַרק, אַנטראַקט. משה-לייב האַלפּערן, י.ל. פּרץ (1915), אין ניו יאָרק), זז'; דער פֿויגל, די באַלאַדע פֿון דעם לעמבערגער דײַטש, די גאָלדענע פּאַווע, זז'13-11, 22-19.
משה קולבאַק, ווילנע (1926), געקליבענע ווערק (נ"י 1953), זז' 201- 204.
איציק מאַנגער, די באַלאַדע פֿונעם ווײַסן שײַן, די באַלאַדע פֿונעם לײַזיקן און דעם
געקרייציקטן, די באַלאַדע פֿון אַ שנירל שטערן, די "אוהבֿי ישראל" בײַם טויטן-לאַגער בעלזשעץ, ליד און באַלאַדע (נ"י 1952), זז' 23- 24, 44- 45, 178- 180, 462.
לייזער וואָלף, מאָנטעפֿיאָרע אין ווילנע, לידער (נ"י 1955), זז' 139- 143.
אַבֿרהם סוצקעווער, אַ וואָגן שיך (1941). מאַני לייב, די פֿלוים, אויפֿשריפֿט אויף מײַן מצבֿה, ריחות, ניטל, פֿון מײַן היגל, איסט-בראָדוויי, זיי. פּרץ מאַרקיש, ש. מיכאָעלס—אַ נר-תּמיד בײַם אָרון (1948). מלך ראַוויטש, חרם (1916) י.י. שוואַרץ, נײַערד (1922-1921), קענטאַָקי (נ"י 1936).
משה קולבאק, רײַסן (1922). אבֿרהם סוצקעווער, די בלײַענע פּלאַטן פֿון ראָמס דרוקערײַ (1943). אורי-צבֿי גרינבערג, פּראָקלאַמירונג (1922); פֿון: אין מלכות פֿון צלם (1923). פּרץ מאַרקיש, האָסט אַ שטיקל האַרץ? (1917), פֿאַר מײַן אַרומגיין פּוסט-און-פּאַס (1919), אויף שטומע ווענט פֿון ליידיקע געוועלבער, Maestoso Patetico , פֿון: די קופּע (1921). דוד האָפֿשטיין, פּראָצעסיע (1919), מיר שטאַמען פֿון פֿעלדזן! (1919).משה קולבאַק, וועלט! (1920). דוד בערגעלסאָן, דרײַ צענטרען, (1926). דער נסתּר, אין ווײַנקעלער (1923), געדאַכט. משה קולבאַק, דיסנער טשײַלד האַראָלד. לייב קוויטקאָ, עשׂו (1920), רוסלענדישער טויט (1923). איזי כאַריק, אַווגוסט (1925), פֿאַרגייט, איר אומעטיקע זיידעס (1926), איך בייג דאָ אײַן מײַן יונגן קאָפּ (1930). יצחק באַשעוויס, דער ייִד פֿון בבֿל (1933). אהרן צייטלין, דער קולט פֿון גאָרנישט און די קונסט ווי זי דאַרף זײַן, וואַרשעווער שריפֿטן (1926- 1927)
איציק מאַנגער, פֿון: חומש-לידער (1935), מדרש איציק, פֿאָלקלאָר און ליטעראַטור (1939). חיים גראַדע, מוסרניקעס (1938) לייזער וואָלף, די בולוואַנסקע מויד (1928). אַבֿרהם סוצקעווער, אין טאָרבע פֿונעם ווינט (1935), רעגנס פֿון פֿאַרבן און בלומען (1940), צום יאָרטאָג פֿון געטאָ-טעאַטער (1942), די לערערין מירע (1943). א. לעיעלעס, יעקבֿ גלאַטשטיין און נ.ב. מינקאָוו, אינטראָספּעקטיוויזם (1920), אין זיך: אַ זאַמלונג אינטראָספּעקטיווע לידער (נ"י 1920). א. לעיעלעס, אין סאָבוויי, ווילאַנעל פֿון מיסטישן ציקל. יעקבֿ גלאַטשטיין, 1919, טירטל-טויבן, אַרטעריאָסקלעראָסיס; אָוונטברויט, שיני מײַק; מיר, די וואָרט-פּראָלעטאַריער, צום קאָפּמײַסטער; אַ גוטע נאַכט, וועלט, וועגענער, אויפן יאַטקעקלאָ ץ, געטאָ-ליד, דאָ בין איך קיין מאָל נישט געווען.
ציליע דראַפּקין, די צירקוס-דאַמע, אָדם. אַבֿרהם סוצקעווער

גרינער אַקוואַריום (1953-1954).

חומר לקריאה נוספת:
[IN ENGLISH]

אוריאל ויינרייך, "תורת החרוז ותולדות התרבות", Ruth R. Wisse, A Little Love in Big Manhattan: Two Yiddish Poets
pp. 1-66, pp. 74-141. Clive Scott, “Symbolism, Decadence and Impressionism,”
. Malcolm Bradbury, “The Cities of Modernism,” חנא שמרוק, "ישראל ראבון וספרו די גאס," Malcolm Bradbury & James McFarlane, “Movements, Magazines and Manifestos:
The Succession from Naturalism,” in Modernism 1890-1930, pp. 192-205.
אַבֿרהם נאָווערשטערן, "אַנאַ מאַרגאָלין— מאַטעריאַלן צו איר פּאָעטישער געשטאַלט".
אַבֿרהם נאָווערשטערן, "'ווער זאָל עס מיינען, אַז אַ בראָנזענע סטאַטוע קען וויינען': אַנאַ מאַרגאָלינס פּאָעזיע, , זז' ה-נה. מאַקס עריק, "די שפּראַך פֿונעם ייִדישן עקספּרעסיאָניזם".
אברהם נוברשטרן, קסם הדמדומים: אפוקליפסה ומשיחיות בספרות יידיש (י"ם: מאגנס, 2003), זז' 150-132, 180-167.
Richard Sheppard, “German Expressionism,” in Modernism 1890-1930, pp. 274-91. Roy Greenwald, “Pogrom and Avant-Garde: Peretz Markish’s Di kupe,”. Gennady Estraikh, “Kiev,” In Harness: Yiddish Writers' Romance with
Communism (Syracuse, 2005), pp. 6-36. Estraikh
“Yiddish on the Spree,”
pp. 1-27.
נתן כהן, ספר, סופר ועיתון: מרכז התרבות היהודית בוורשה, 1918-1942, ירושלים: מאגנס, 2003, זז' 115- 141.
Justin Cammy, “The Politics of Home, the Culture of Place: ‘Yung Vilne’:
A Journal of Literature and Art (1934-1936). בנימין הרשב, "אינטרוספקטיביזם—פואטיקה מודרניסטית," אינטרוספקטיביזם בניו יורק כולל מבחר שירי א. לילס, תל-אביב: הקיבוץ המאוחד 1997, עמ' 233- 241. אברהם נוברשטרן, "הקולות והמקהלה: שירת נשים ביידיש בין שתי מלחמות העולם," בקורת ופרשנות 40 (2008), עמ' 105- 117. רות וייס, 'הפרוזה של אברהם סוצקבר', גרינער אַקוואַריום, י-ם תשל"ה, עמ' ז- ל.

הערכת הקורס - הרכב הציון הסופי :
מבחן מסכם בכתב/בחינה בעל פה 65 %
הרצאה10 %
השתתפות 0 %
הגשת עבודה 0 %
הגשת תרגילים 25 %
הגשת דו"חות 0 %
פרויקט מחקר 0 %
בחנים 0 %
אחר 0 %

מידע נוסף / הערות:
קורס כפול זה, עמוס חומר קריאה, הוא קורס ליבה בתכנית ל-מ.א. בלימודי יידיש, תכנית משותפת מטעם 3 אוניברסיטאות: העברית, ת"א ואב"ג.8-9 סטודנטים בלבד מתקבלים לתכנית כל שנה.